Hukuk sistemi içerisinde, sözleşmelerin geçerliliği ve tarafların hakları açısından büyük bir öneme sahip olan butlan, geniş bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Hukuken geçerli olabilmesi için belirli şartları yerine getirmesi gereken sözleşmeler, bu şartları sağladığı takdirde “geçerli sözleşme” olarak nitelendirilirken, bu şartların sağlanamadığı durumlarda “butlan” söz konusu olmaktadır. Ancak butlan, kendisine özgü iki temel şekliyle incelenmektedir: mutlak butlan ve nisbi butlan. Bu makalemizde, özellikle mutlak butlan kavramının ne anlama geldiğini, neden uygulandığını ve hangi hallerde geçerli olduğunu detaylı bir şekilde ele alacağız.

Butlan Nedir? Neden Önemlidir?

Butlan, genel anlamda bir sözleşmenin hukuki olarak geçersiz sayılması durumunu ifade eder. Ancak hukukun karanlık kısımlarından birini oluşturan bu terim, uzmanlar arasında oldukça önemli bir tartışma konusudur. Sözleşme hükümlerinin veya tarafların iradelerinin açıkça ifade edilmediği veya hukukun aradığı unsurları taşımadığı hallerde, butlan durumu söz konusu olur. Butlan, Nisbi ve Mutlak olarak ikiye ayrılır. Nisbi butlan, belirli bir taraf için geçersiz sayılırken, mutlak butlan sözleşmenin tüm tarafları için geçersizdir.

Mutlak Butlan Nedir? Hangi Hallerde Uygulanır?

Mutlak butlan, bir sözleşmenin geçerliliğini etkileyen unsurların tamamen yok olduğu durumlarda ortaya çıkar. Başka bir deyişle, mutlak butlan kararı, sözleşmenin en baştan itibaren geçersiz sayılmasına neden olur. Türkiye'deki hukuk sisteminde, hukuka aykırılık, kamu düzenine aykırılık, medeni hukuka uygun olmayan şekil şartları ve aranan unsurların hiçbiri taşımadığı durumlarda mutlak butlan uygulanır. Bu durumda, sözleşme taraflarına hiçbir hukuki sonuç doğurmadığı için, sözleşmeyle ilgili olarak gerçekleştirilmiş olan işlemler de geçersiz sayılır. Ayrıca, mutlak butlan durumunda, taraflardan biri ya da her ikisi de ilerleyen zamanlarda bu durumu ileri sürebilir.

Örneğin, cinsiyet, yaş gibi unsurlar mevcutsa bir evlilik sözleşmesi atıyorum, ancak taraflardan birinin evlenme yaşının altında olması durumunda, bu evlilik sözleşmesi mutlak butlanla geçersiz sayılır. Ayrıca, durum böyle olunca, hukuksal olarak geçerli olan olanaklı red ve itiraz süreci çok azdır. Zira, bu tür kararlar, genel olarak devleti ve kamu düzenini koruma amacı taşır.

Sonuç olarak, mutlak butlan kararı, belirli durumlarda ve koşullarda uygulanan bir kavramdır. Sözleşmenin geçerliliğini sorgularken dikkat edilmesi gereken unsurları göz önünde bulundurmak son derece önemlidir. Eğer bir sözleşme ile irade beyanı açıkça hukuka aykırı kararlarla birleşiyorsa, o zaman mutlak butlan uygulanacak ve geçersiz sayılacaktır. Bu durumda, müvekkillerin ve tarafların hukuki haklarını doğru bir şekilde bilmeleri, olası sorunları engelleme noktasında belirleyici olacaktır.